Romanopedia

Kulturna baština rumunskog naroda

Oglasna Tabla

Glasaj za Rumunsku partiju!

Rumunska partija izlazi na republičke i opštinske izbore koji će se održati 17. decembra u republici Srbiji. Ako glasate iz inostranstva, molim javite se srpskoj ambasadi već danas.

Rumunska partija je jedna od stranaka okupljena oko liste „Srbija protiv nasilja“ predstavljajući opoziciju.

Političkim delovanjem se borimo za najosnovnija nacionalna prava rumunske (vlaške) manjine u Srbiji i čvrsto se zalažemo za ulazak Srbije u Evropsku Uniju.

O nama

Ova stranica se temelji na naučno istraživačkom radu Prof. Dr Slavoljuba Gacovića kao i drugih znamenitih pripadnika vlaške (rumunske) zajednice.

Cilj ove stranice je dvojak:

Spoljašnji: da prosečnom ne-rumunskom čitaocu približi rumunske narode, naše vekovne susede. Čitlac je će biti sposoban da poseti Rumuniju sa predznanjem koje će mu pomoći u stvaranju i jačanju veza sa našim susedima.

Unutrašnji: da pripadnicima vlaške (rumunske) nacionalne manjine u istočnoj Srbiji, na lak i savremen način pomogne u izgradnji svog identiteta koji se nalazi u krizi više decenija.

SADRŽAJ

1. Oglasna tabla – aktuelna dešavanja

2. Opšte odlike
2.1 Ko su Rumuni (Vlasi)
2.2 Jezik
2.3 Vera

3. Vlasi – borba za opstanak

4. Vlasi, Rumunija, Moldavija

5. Ostani u toku

Opšte odlike

Ko su Rumuni (Vlasi)?

Kolevka rumunskih naroda je Balkan, pogotovo oblasti ostale van uticaja helenske kulture, gde se razvila rumunska civilizacija kao proizvod prožimanja starosedelačke i rimske/vizantijske kulture.
Dolaskom Rimljana na Balkan i formiranjem oblasti Mezije (Moesija) otpočeo je proces romanizacije tračkih i dačkih plemena tj formiranja Romana i romanskog, preteče današnjih Rumuna i rumunskog.
Termin Rumunija vodi poreklo od latinskog “Romanus” – “Rimski”. Neki istoričari poreko izvode iz reči „Rumelija“što je opet samo turski naziv za „zemlje Romana/Vizantijaca“ kako su nazivali Balkan.
Termin „Vlasi” je egzonim, tako su germanski istoričari srednjeg veka nazivali romanske narode jer “Walhaz” na staro-germanskom znači Rim. Ovde nije reč o odvojenom identitetu Vlaha, njihov maternji jezik čak ni ne sadrži reč „Vlah“ koja im je strana, spolja nametnuta.
Rumuni su delili istorijsku sudbinu sličnu kao i ostali balkanski narodi. Počevši od vladavine Rimljana, zatim srednjevekovne borbe za nezavisnost između Osmanskog carstva i Austro-Ugarske., pa sve do svetskih ratova, socijalizma i najzad kapitalizma.
Rumunski narodi danas broje oko 25-30 miliona ljudi od kojih većina živi na Balkanu. Imaju dve svoje države – Rumunija i Moldavija dok su manjina u okolnim državama (Srbija, Mađarska, Ukrajina, Rusija, Bugarska).
Vlahe (Rumune istočne Srbije), Rumuniju i Moldaviju zaslužuju posebnu pažnju i u nastavku ove stranice možete saznati više.

Jezik

U osnovi je nastao iz podunavskog latinskog, sa određenim fondom reči sačuvanih pre latinskog, kasnije obogaćeni grčkim i slovenskim uticajem, u novije vreme takođe i francuskim i italijanskim. Današnji rumunski sačinjen je od 78% reči romansko-dačkog, 14% slovenskog porekla. Ostatak čine navedeni jezici.

Rumunski jezik spada u istočne romanske jezike, odvojio se od zapadno romanskih jezika u periodu između 5 i 8. stoleća nove ere. S obzirom na zajedničko poreklo, govornici rumunskog dobro razumeju zapadno romankse jezike (italijanski, francuski, španski).

Oko 30-35 miliona ljudi govori rumunskim jezikom i njegovim dijalektima na planeti zemlji.
Rumunski je dominantan zvanični jezik u Rumuniji i Moldaviji, jedan od službenih jezika Evropske Unije.

Rumunski jezik ima latinično pismo, 31 slovo, 3 roda (muški,srednji,ženski), jedninu i množinu, i 5 padeža.

Vera

Rumunija je sekularna država, no jedna od najpobožnijih u Evropi.

Preko 90% čine Pravoslavci, vernici Rumunske Pravoslavne Crkve (RPC). Sledeće po brojnosti su katoličko i protestantsko hrišćanstvo, zatim Islam i Judaizam.

Rumunski narodi bili su izloženi procesu širenja hrišćanstva još od 4. i 5. veka kada kada je Rimsko carstvo zvanično ozakonilo hrišćanstvo.
Prema RPC, Sveti apostol Andre(j)a je zaslužan za prihvatanje Jevanđelja od strane Rumuna koji nikad formalno nisu prešli na Hrišćanstvo (kao npr. Mađari) već su prihvatili veru spontano kako je nastajala.
Nakon podele crkve (velika šizma) 1054. godine na Istočnu (Rim) i Zapadnu (Vizantija), rumunski narodi su prirodno potpali pod Vizantijski uticaj koji danas nazivamo pravoslavni.

Pored Pravoslavlja, rumunska kulturna baština prepuna je narodnih običaja i verovanja.
Oni su se prenosili sa kolena na koleno u jednoj pojoprivrednoj zajednici koja je živela u skladu sa prirodom i cenila je. Bogatstvo ovih običaja, rituala, pesma, bajalica, vradžbina, magije obradićemo u odeljku o Vlasima.

Vlasi u Srbiji - borba za opstanak

Poziv u pomoć

Vlasi u istočnoj Srbiji nalaze se u izuzetno teškom položaju i preti nam potpuni nestanak jedne drevne kulture.

Razlozi: industrijalizacija, urbanizacija, odvojenost od Rumunije kao matice, podeljenost unutar vlaške zajednice, ismejavanje od strane medija i društva, i stravična asimilacija od strane Srbije i Srpske Pravoslavne Crkve.

Ovo je glavni razlog za organizovanje oko jednog ovakvog projekta kao što je Romanopedia.

Želimo da okupimo sve one koji žele pomoći vlaškoj zajednici i pružimo im način da doprinesu u skladu sa svojim mogućnostima. Doprineti je moguće finansijski ili svojim radom koji može biti usmeren na razne oblasti.