Moldavija
Najmanje poznata država u Evropi
SADRŽAJ
Opšti podaci
Broj stanovinka
- Moldova je dobila ime po istoimenoj reci
- Prema nekim drugim procenama Moldavija ima skoro 4 miliona stanovnika.
- Broj stanovnika dostigao je vrhunac u 1990.godini sa preko 4 miliona stanovnika, od kada je u stabilnom padu.
- Prosečna žena u Moldovi rodi 1.27 dece.
- Prosečni životni vek je 71.9 godina.
- Po brojnosti najviše je Moldovljana (oko 75%), slede Rumuni, Gagauzi (turkmenskog porekla) Ukrajinci, Rusi, Bugari i ostale manjine.
Glavni grad: Kišnjev (Chișinău)
Pogled na pravoslavnu crkvu Nasterea Domnului
- Najveći grad Moldavije sa oko 700 hiljada stanovnika, skoro trećina zemlje.
- Nalazi se u središnjem delu zemlje.
- Ime je dobio od stare rumunske reči za izvor - chișla + nova = novi izvor.
Pogled na prosečan deo grada
- Gradom dominira socijalistička gradnja uz primese moderne.
- Istorijski je poznat po pogromu jevrejskog stanovništva koje je tada 1903-1905 godine činilo skoro polovinu stanovnika Kišnjeva.
Zastava
- Moldavijaima trobojnu uspravnu zastavu plavo - žuto - crvene boje.
- Zastava je inspirisana zastavom Rumunije, samo se po grbu razlikuje.
- Grb čini orao koji u jednoj ruci drži maslinovu granu (simbol mila) a u drugoj pravoslavni krst.
Valuta : Moldavski Lei
- Moldavski Lei (MDL) je valuta Rumunije.
- 1 Lei sastoji se od 100 bani.
- U trenutku pisanja 1 evro vredi 19.4 Lei.
- Naziv potiče od rumunske reči lei - lav.
- Kao što vidimo, sličnosti sa Rumunijom prisutne su svuda, pa i u valuti..
Vjera : pravoslavlje
- Moldavija je sekularna država, no jedna od najpobožnijih u Evropi.
- Pretežna većina 90% su pravoslavni hrišćani, vernici Rumunske ili Ruske Pravoslavne Crkve.
- Sledeće po brojnosti su katoličko i protestantsko hrišćanstvo, Islam i Judaizam, svi zajedno čine oko 10% verujućih.
Privreda
- Zemlja je krenula da se razvija stabilo tek 2000-tih godina, s obzirom da joj je trebalo vremena da se oporavi od pada SSSR-a.
- Danas, Moldova je zemlja u razvoju, sa višim srednjim primanjima.
- Moldova je bivša sovjetska republika koje svoju budućnost vidi u Evropskoj Uniji.
- BDP po glavi stanovnika je $4.500 što je čini sličnom Ukrajini i Belorusiji.
- Prosečna bruto plata iznosi oko € 528 dok je “čista” neto zarada oko € 423.
- Nezaposlenost je oko 3% što je dosta dobro.
- Stanovnici Moldove koji rade u inostranstvu šalju velike svote novca u Moldaviju i to čini čak 25% BDP-a.
- Položaj i klima Moldove čine je idealnim za poljoprivredu i obradu hrane koji čine 40% BDP-a.
Jezik
- Kao i u Jugoslaviji, pitanje jezika u Moldovi je političko pitanje više nego jezičko pitanje.
- Jezički, jezik koji se priča u Moldovi samo je dijalekat rumunskog, kao što postoje dijalekti rumunskog
u Srbiji, Bugarskoj, Mađarskoj. Međutim, ovo nije odgovaralo jednoj od tadašnjih velikih sila. - Tokom SSSR-a tj Ruskog uticaja (okupacije) vlasti u Moskvi su se trudile da od Moldove
naprave novu posebnu naciju i učine je od sebe zavisnom, iz bezbednosnih razloga (po Rusiju). - Otuda su u ustav 1989 unele „moldavski“ jezik kao jedini zvanični jezik i tada su čak koristili ćirilično pismo.
- Danas preovladaval latinično pismo.
- Nakon pada komunizma, usledio je niz državnih odluka koje su zvaničan jezik priznale
kao rumunski. - Uprkos tome, većina populacije sebe doživljava kao Moldovljane
Povest Moldavije
Moldavija, mala zemlja smeštena između Rumunije i Ukrajine, ima bogatu i složenu istoriju koja se proteže hiljadama godina. Od drevnih civilizacija do modernih političkih borbi, prošlost Moldavije je oblikovala naciju u raznoliku i otpornu zemlju kakva je danas. Poseta Moldaviji nije samo putovanje kroz vreme, već i prilika da otkrijete jedinstvenu i fascinantnu kulturu sa snažnom vezom sa Rumunijom.
Najranija poznata ljudska naselja u Moldaviji datiraju iz doba neolita, oko 5500. godine pre nove ere. Arheološki dokazi sugerišu da je region bio dom brojnim različitim kulturama, uključujući tripilsku kulturu, koja je bila poznata po svojim naprednim poljoprivrednim praksama i velikim naseljima. Posetioci Moldavije i dalje mogu da vide ostatke ovih drevnih naselja, kao što je arheološko nalazište Stari Orhej, dobro očuvano tripoljsko naselje koje nudi uvid u svakodnevni život ovih drevnih ljudi.
U vekovima koji su usledili, Moldavijom su osvajali i vladali brojni različiti imperiji, uključujući Rimsko carstvo, Vizantijsko carstvo i Otomansko carstvo. Za to vreme region je doživeo značajan kulturni i ekonomski razvoj, kao i širenje hrišćanstva. Posetioci mogu da vide uticaj ovih imperija na arhitekturu Moldavije, kao što su srednjovekovne tvrđave i crkve koje su pune sela.
U 19. veku Moldavija je postala deo Ruskog carstva. Tokom ovog perioda, region je doživeo značajan ekonomski rast i modernizaciju, ali se takođe suočio sa političkom represijom i kulturnim potiskivanjem. Posetioci Moldavije i dalje mogu da vide uticaj Ruske imperije u arhitekturi zemlje, kao što su grandiozne javne zgrade i kitnjaste pravoslavne crkve u glavnom gradu Kišinjevu.
Nakon raspada Ruske imperije 1917. Moldavija je proglasila nezavisnost i postala republika. Međutim, zemlja je ubrzo okupirana od strane sovjetskih snaga i kasnije je pripojena Sovjetskom Savezu 1940. Tokom sovjetskog perioda, Moldavija je prošla kroz značajnu industrijalizaciju i urbanizaciju, ali je takođe doživela političku represiju i kršenje ljudskih prava. Posetioci Moldavije mogu da vide uticaj sovjetskog perioda na arhitekturu zemlje, kao što su betonski stambeni blokovi i monumentalne statue koje još uvek stoje u Kišinjevu i drugim gradovima.
Moldavija ima jaku kulturnu i jezičku vezu sa Rumunijom. Službeni jezik je rumunski i većina stanovništva se izjašnjava kao etnički Rumuni. Ova veza se ogleda u kulturi i tradiciji zemlje, koja je veoma slična onima u Rumuniji. Posetioci mogu iskusiti jedinstvenu kulturu zemlje kroz njenu ukusnu kuhinju, njenu živu narodnu muziku i igru, i njene tople i ljubazne ljude.
Godine 1991. Moldavija je ponovo proglasila nezavisnost, nakon raspada Sovjetskog Saveza. Od tada, zemlja se bori da nađe svoje uporište u postsovjetskom svetu, suočavajući se sa ekonomskim izazovima i političkim previranjima. Uprkos ovim izazovima, Moldavija je poslednjih godina napravila značajan napredak, sa rastućom ekonomijom i jačanjem demokratije. Posetioci Moldavije mogu da vide otpornost i odlučnost zemlje u brojnim malim preduzećima i startap kompanijama koje napreduju u zemlji.
Iako najmanje posećena i najsiromašnija država Evrope, danas je Moldavija zemlja u usponu. Nakon ruske agresije na susednu Ukrajinu dobila je i status kandidata za članstvo EU.
Putovanje u Rumuniju
Saznajte najpotrebnije stvari pred putovanje na slikovit način
Ambasade (Veleposlanstva) Moldavije kod nas
Kliknite na grad koji Vam treba i bićete preusmereni na stranicu ambasade
Srbija
Makedonija
Slovenija
Istorija
Dolazak Rimljana
- Kolevka rumunskih naroda je Balkan, pogotovo oblasti ostale van uticaja helenske kulture, gde se razvila rumunska civilizacija kao proizvod prožimanja starosedelačke i rimske/vizantijske kulture.
- Dolaskom Rimljana na Balkan i formiranjem oblasti Mezije (Moesija) otpočeo je proces romanizacije starosedelačkih plemena (poput Tračana i Dačana) tj formiranja rumunskog identiteta.
- Rimska država – vojska i uprava zvanično su napustile ove prostore godine 271. usled redovnih upada Germana i Dačana. No, romanizovano stanovništvo ostalo je da živi na ovim prostorima, prihvatajući kulturu i identitet Rimskog carstva, tada najnaprednije civilizacije.
Srednji vek
- Ovaj period obeležen je najpre dolaskom raznim naroda na Balkan, njihovim međusobnim ratovima i naposletku Osmanskom okupacijom.
- Tokom Dugog turskog rata, vlaški princ Mihail Hrabri stao je na čelo ujedinjene borbe protiv Turaka, 1600 godine.
Kratko je vladao nad tri srednjovekovne kneževine Vlaške, Moldavije i Transilvanije (slika), pokrivajući veći deo današnje teritorije Rumunije. - Obratite pažnju na Vlašku kneževinu koja se ujedinjuje sa ostalim rumunskim oblastima. Vlasi su rumunski narod po svim karakteristikama i istorijskim težnjama.
- Vremenom, rumunski narodi izgubili su Transilvaniju (privremeno) od Mađarske tj Austro-Ugarske i Bukovinu tj Moldaviju od strane Ruskog carstva.
18 i 19 vek: nezavisnost i ujedinjenje
- Kasni 18.vek stavio je Rumuniju između 3 sile – Austro-Ugarska, Rusija i Osmansko carstvo u opadanju.
- Zatim, prva polovina 19. veka obeležena je borbom za nezavisnost od Osmanlija, koja je na kraju i formalno priznata na Berlinskom kongresu 1877.godine (nezavsnost su stekle još i Srbija, Crna Gora i Grčka).
- Nešto ranije, Vlaška kneževina i Moldavija ujedinile su se i zvanično ustanovile naziv Rumunija 1862.godine.
- Ovo je vreme tenzija sa Austro-Ugarskom tj Mađarskom oko teritorije Transilvanije u kojoj su Rumuni činili većinu izloženu pritisku asimilacije od strane Beča i pogotovo Budimpešte.
Svetski ratovi i velika Rumunija do 1940
- U drugom balkanskom ratu Rumunija je osvojila Dobrudžu od Bugarske i ostala neutralna na početku Prvog Svetskog rata
- Nešto kasnije, sile Antante (Engleskoa, Francuska, Rusija, SAD, Jugoslavija) obećale su Rumuniji teritorije gde ima većinsko stanovništvo (trenutno pod Austro-Ugarskom), ako bi ušla u rat na njihovoj strani.
- Rumunija je pristala i objavila rat silama osovine (Nemačka, Austro Ugarska, Italija) i biva okupirana od strane njih.
- Sa druge strane Ruska revolucija 1917. okončala je rusku okupaciju Moldove koja se vratila matici Rumuniji.
- Iako vojno poražena, Rumunija je dočekala svršetak Prvog Svetskog rata na pobedničkoj strani.
Usled poraza Austro-Ugarske, teritorije sa rumunskim stanovništvom ujedinile su se u Veliku Rumuniju. Taj događaj je dan danas nacionalni praznik u Rumuniji i slavi se kao 1.decembar dan ujedinjenja u veliku Rumuniju.
Velika Rumunija - Kako se smanjila Velika Rumunija? Na početku Drugog Svetskog rata, Rumunija se našla na strani Nemačke koja je podržavala njene interese protiv SSSR-a koji je okupirao teritorije Velike Rumunije na severu i severo-istoku.
- Nemačka je prisilila Rumuniju da preda teritorije Mađarskoj i Bugarskoj (svojim saveznicima) da bi za uzvrat pružila Rumuniji zaštitu od SSSR. Na to je rumunski kralj Karl II pristao.
- Ubruzo, uz pomoć Nemaca Rumunija je povratila deo svoje teritorije od SSSR-a. Nažalost, pod vođstvom Nemaca, u tim teritorijama izvršen je genocid nad Jevrejima i Romima.
- Pred kraj Drugog Svetskog rata, pobeda saveznika i SSSR delovala je izvesno i Rumunija je prešla na pobedničku stranu. Crvena armija ušla je u Bukurešt i Rumunija je pala pod sovjetski uticaj. Time je prestala da postoji Kraljevina Rumunija i rodila se socijalistička republika Rumunija.
Komunistička Rumunija do 1989
- Nakon pobede nad fašizmom, sovjetska vojska nije se zadržala u Jugoslaviji.
Međutim, mi smo u tome bili izuzetak u odnosu na naše susede. U Mađarskoj su ostali 40 godina, u Rumuniji 11 godina. - Tokom svog prisustva Sovjeti su uspostavili preduzeća koja su eksplatisala prirodna bogatstva Rumunije u svom jednostranom interesu.
- Godine 1957. nakon sastanka sa Titom i rumunskim čelnicima, Svojeti su se povukli dobrovoljno iz Rumunije i premestili svoje trupe u Mađarsku koja se protivila sovjetskoj okupaciji.No, iako bez vojske, SSSR je nastavio svoj politički uitcaj u Rumuniji.
- Nakon rata, komnunistička vlast je, izgleda, na nameštenim izborima pobedila sa 70% glasova.
- 1965.godine na vlast dolazi Nikola Čaušesku koji se zalagao za veću samostalnost Rumunije od SSSR.
Spoljašnji dug Rumunije vrtoglavo je rastao, što je nateralo Čaušeska da uvede mere štednje koje su ugušile privredu, što ga je, zajedno sa kultom ličnosti i tiranijom, učinilo nepopularnim. - Godine 1989. (kada je pao Berlinski zid – simbol urušavanja komunizma) Čaušesku je svrgnut u nasilnoj revoluciji naroda i presuđeno mu je streljanjem iste godine.
Prelaz na kapitalizam i modernizacija
Rumunija je, kao i ostale zemlje istočnog bloka, započela svoj proces prelaska na kapitalizam – demokratiju, slobodno tržište, privatnu svojinu i ljudska prava. Jednom rečju, okretanje zapadnim civilizacijskim tekovinama.
- 2004.godine priključuje se NATO savezu.
- 1993.godine aplicira za članstvo u EU a punopravan član postaje 2007.godine.
- Rane 2000te bile su vreme izuzetnog privrednog rasta Rumunije i demokratskog razvitka.
- Rumunija i dalje ima svoje probleme po pitanju infrastrukture, zdravstva, obrazovanja, korupcije i iseljavanja koje pokušava da reši.
- Rumunija, zajedno sa Bugarskom i Hrvatskom, radi na ulasku u Šengen zonu slobodnog kretanja, a uslov je jačanje vladavine prava. Rumunija je pouzdani saveznik SAD s obzirom na loše iskustvo sa SSSR/Rusijom iz prošlosti (otimanje Moldove i nametanje komunizma).
- Odnos sa Moldovom je poseban s obzirom da obe države pripadaju istom narodu, od 1990ih postoji pokret za ujedinjenje dve države. Ovo je postalo naročito relevantno u svetlu ruske agresije na Ukrajinu koja čini Moldovu mogućom sledećom metom Rusije.
Komentari
Претплати се
Пријави се
0 Comments
Ostanite u toku
Unesite svoj email i ostanite u toku sa najbitnijim dešavanjima:
Pridružite se Viber grupi: