Vlasi
Ko su Vlasi?
Kratko i jasno
Kako smo došli u situaciju da ne znamo ko su naše vekovne komšije? A nekad smo vrlo dobro znali prosto gledajući kako su se Vlasi izjašnjavali na popisima.
Čak i kada se pozabavimo poreklom Vlaha, nailazimo na suprostavljena mišljenja. Jesu li Vlasi posebna narodnost, jesu možda čak Srbi ili su ipak Rumuni?
Danas se pitamo ko su Vlasi jer smo vekovima udaljeni i zaboravljeni od svoje matice Rumunije. Što je otvorilo prostor za srpskoj državi i crkvi da negira, prikriva i falsifikuje našu vezu sa rumunskim narodom.
Mi Vlasi jednostavno znamo ko smo. Pitali smo naše pretke odakle su došli. Slušali njihov jezik, običaje, verovanja, materijalnu kulturu.
Termin vlah je germanskog porekla, tako su nas drugi zvali. Mi sebe zovemo Romanima-Rumunima i pripadamo rumunskom narodu.
Mi smo potomci balkanskih naroda koji su prihvatili Rimsku kulturu i jezik pre skoro 1.700 godina.
Poprilično je jasno da Vlasi predstavljaju ogranak rumunskog naroda. Sa svojom braćom u Rumuniji smo povezani geografski, jezički, verski, i narodnoj nošnji i načinu života i naravno genetski. U normalnim okolnostima ovde bi svaka dalja rasprava „ko su Vlasi“ bila suvišna.
No, s obzirom da srpska država i crkva skrivaju i negiraju rumunsko poreklo Vlaha kako bi ih asimilovali, svoje očigledne tvrdnje Vlah = Rumun argumentovaćemo i izneti istorijske izvore. Koristićemo se knjigom prof.dr Slavoljuba Gacovića po imenu ,,Od povlašenih Srba do vlaškog jezika”. U ovoj knjizi u dva toma, na preko 1.500 strana i 2.500 referenci je dokumentovano ko su Vlasi od njihove najranije istorije i spomena.
Jesu li Vlasi Srbi?
Navedena knjiga prof. Gacovića (inače samo jedna u nizu) nastala je kao odgovor piscima 18. i 19. veka koji su pisali u službu srpskog nacionalizma (samo jedan od mnogo nacionalizama koji su tada bili popularni u Evropi) počevši od vremena Kneževine Srbije.
Navedeni autori su fabrikovali tezu da su Vlasi ništa drugo do ,,povlašeni Srbi”. Ovakve autistične tvrdnje srpskih nacionalista su već poznata matrica koje se primenjivala i na kosovske Albance, vojvođanske Mađare, Bošnjake itd.
Zašto su propagirali ,,srpsko poreklo” Vlaha (Rumuna)? Delom iz osećaja nacionalizma delom iz bezbednosno-političkih razloga.
kao i mnoge države, hteli su da Srbija bude etnički jedinstvena (čitaj srpska) i to pogotovo u pograničnim oblastima koje bi jednog dana mogle tražiti autonomiju ili ujedinjenje sa maticom Rumunijom. Uzgred paradoks nacionalista je upravo to što je “njihovom” narodu dozvoljeno da se ujedinjuje gde god se nalazi, dok ,,drugim” narodima to nije. Kuda ovakva politika vodi osetili smo devedesetih godina.
U službi navedene državne politke je i Nacionalni savet Vlaha. Ovo telo se finansira iz budžeta i za uzvrat sprovodi politiku asimilacije Vlaha i negiranja bilo kakve veze Vlaha sa Rumunijom.
Teorije o srpskom poreklu Vlaha (Rumuna) služe u političke svrhe i nikada nisu imale realnost kao polaznu tačku. Realnost ih jednostavno poriče. Gde ih to realnost poriče? Rumunsko poreklo naziva mnogih sela, oblasti, reka, planina na prostoru TImok – Osogovo – Šara. Ovi nazivni imaju značenje na rumunskom ili narodnom latinskom, ne na slovenskom. O tome detaljnije u knjizi prof. Gacovića ,,Neslovenska ojkonomija vidinskog sandžala 15. i 16. veka„
Jesu li Vlasi Rumuni?
Prof. Gacović na jednom mestu prikupio je mišljenja preko 40 istoričara od 17.veka do danas koji spominju Vlahe, svi u kontekstu rumunskog naroda osim naravno istoričara u službi državnog nacionalizma. Ovaj isti narod nastao je na Balkanu, i to na planinskom prostoru Karpata i Stare planine. Predstavlja romanizovano lokalno stanovništvo severno i južno od Dunava.
Na jeziku Vlaha (dijalekat rumunskog) jasno za sebe kažemo ,, Eu mis/sunt Rumâń! “ ,, Ja sam Rumun“. Sam naziv Rumun upućuje na Rim tj Rumeliju (istočno rimsko carstvo) i nema veze sa srpskim slovenskim (srpskim) stanovništvom.
Desetine hiljada stranica i istraživanja o poreklu Vlaha možemo svesti u jednu rečenicu.
Vlasi istočne Srbije čine deo rumunskog naroda po svim etnografskim odlikama kao što su: jezik, verovanja, običaji, materijalna kultura itd.
Sva ova silna istraživanja su samo potvrda predanja naših predaka koji su znali da su Vlasi prešli Dunav
sa rumunske strane u tadašnju Austro-Ugarsku ili Tursku a danas istočnu Srbiju.
Kao svedočanstvo imamo sačuvane čak i narodne pesme Rumuna (Vlaha) iz okoline Donjeg Milanovca
koje je zabeležio Dragoljub S. Petrović po predanju Srete Vučković. Navedenu pesmu narod je pevao još
1920.godine. Pesma svedoči o teškom životu koji ih je naterao da pređu Dunav i njihovoj težnji da
opet pređu Dunav, nazad u maticu Rumuniju.
| rumunski (original) | prevod |
|---|---|
|
Pel’in biau piel’n mănânc, |
Pelin pijem, pelin jedem, |
Kako smo od Rumuna postali Vlasi?
Arheološka iskopavanja i izvori srednjeg veka svedoče da je rumunsko stanovništvo nazivano raznim imenima, jedan od njih je naziv “Vlasi”. Pored njega nazivani smo Romani, Geti, Dačani, Sirmiani, Pečenezi, Moesi, Besi itd. Naziv “Vlasi” (Walach-Walch) je u antici među Germanima označavao keltsku populaciju, zatim romanizovane Kelte i na kraju, sve Romane, Francuze, Italije, Rumune itd.
Od Germana su termin u 6/7 veku preuzeli zapadni i južni Sloveni u jednom regionu u kojem su obe populacije došle u kontakt sa Romanima.
Formu koja je posvedočena kod južnih slovena – Vlah, Vlasi – preuzeli su Romeji (Vizantijci) tokom 10.veka da bi njome imenovali Rumune (Vlahe) Makedonije i Tesalije, na teritoriji gde žive Rumuni (Vlasi) Romeji (Grci) i Sloveni.
Dakle Vlah = germanski naziv za Rumune Balkana.
Odkud Vlasi (Rumuni) u istočnoj Srbiji?
Starosedelačko stanovništvo Balkana je već bilo ovde. Nakon pada pod rimska osvajanja, vremenom ovo stanovištvo se jednostavno romanizovalo prihvativši rimsku kulturu i jezik.
To stanovništvo koje danas nazivamo rumunsko se tokom prethodnih 2000 godina selilo duž Balkana. Tako danas imamo Rumune u Rumuniji, Moldaviji, Mađarskoj, Srbiji, Bugarskoj, Makediniji, Grčkoj, Hrvatskoj.
Dakle Vlasi su deo rumunskog naroda koji se vekovima naseljavao i van svoje kolevke Rumunije.
Slika koja sledi prikazuje redosled i pravac kretanja Rumuna iz svoje kolekve. Pripremio Aleks Stošić.
Ovu temu prof. Gacović detaljno je obradio u poglavlju “Migracije Rumuna (Vlaha) unutar Balkana” unutar pomenute knjige. Tu se detaljno navode istorijski izvori koji govore o migracijama na Balkanu.
Migracije stanovništva traju vekovima uz pojavu povremenih velikih migracija koje su uzrokovane ratovima i bunama, lošim uslovima života, politikom i klimatskim promenama. To je slučaj i sa Rumunima (Vlasima).
Migracije romanskog stanovništva (budućih Vlaha) možemo pratiti još od rimskih perioda pa sve do savremenih vremena. Rumuna (Vlaha) na prostoru današnje istočne Srbije bilo je od davnina. Intenzivno naseljavanje ovog prostora počinje od 17. stoleća. Na osnovu Austro-Ugarskih, Osmanskih, i crkvenih izvora možemo pratiti naseljavanje Rumuna sa prostora današnje Rumunije na prostor koji danas pripada istočnoj Srbiji.
Takođe, istorijska je činjenica da se i srpsko stanovništvo doseljavalo na prostore istočne Srbije usled nadiranja Turaka sa juga. A kasnije i iseljavalo dalje na sever, prelazeći granicu u Austro-Ugarsku.
Ne želimo da upadamo u začarani krug pokušavajući da dokažemo da li su ovi prostori istočne Srbije “srpski” ili “rumunski”. Takav pogled na svet izvor je neprestanih ratova i patnji hiljadama godina. Taj prostor nije ni srpski ni rumunski ili je i srpski i rumunski. Države, vere i nacije dolaze i nestaju.
Činjenica je da tu žive oko 300.000 Rumuna (Vlaha) koje srpska politika asimiluje već dugi niz godina i to je neprihvatljivo u jednoj modernoj demokratskoj, višenarodnoj zemlji.
Dakle u velikim talasima Rumuni su naseljavali ovo područije počevši od 17 veka.
Razlozi:
- Razaranja usled upada varvarskih stepskih naroda iz Azije
- Ratovi između Austro-Ugarske i Turske koji uzrokuju razaranje i prisilnu vojnu službu u pograničnim područijima Austrijo-Ugarske. Rumuni prelaze Dunav i dolaze u Osmansko carstvo gde nisu bili dužni vojnu službu sultanu.
- Velika glad koja je nastala u Vlaškoj kneževini (današnja južna Rumunija)
- Feudalne obaveze i nameti činili su život seljaka u rumunskom Banatu (bolje stanje bilo je pod turskim teritorijama, južno od Dunava, istočna Srbija).
- Slobodni pašnjaci gde su Rumuni (Vlasi) čuvali stoku u svojim brdima
Rumune koji su naselili istočnu Srbiju (ne računajući Vojvodinu) delimo u dve grupe:
Rumuni (Vlasi) Ungurijani – došli iz Banata (Banat se prostire danas kroz Srbiju, Rumuniju, Mađarsku) i naziv Ungurijani upućuje na Ugarsku zemlju tj Mađarsku.
Rumuni (Vlasi) Carani – došli iz rumunske oblasti Oltenija, odmah preko Dunava.
Otuda Rumuni u istočnoj Srbiji koje narod zove Vlasi i ovo su njihovi pravci doseljavanja:
Dok su Rumuni u Banatu dan danas ostali Rumuni, njihova braća koja su pre nekoliko vekova otišla južnije u dolinu Braničeva i Timoka, postali su “Vlasi”!
Zašto imamo mahom srpska imena?
Nametnuta su nam od strane srpske države i pogotovo crkve.
Ovaj proces započeo je u 19. stoleću. Tada je Srpska pravoslavna crkva mogla započeti proces posrbljavanja ličnih imena Rumuna (Vlaha) koji su živeli pod neposrednom svetovnom vlašću kneza Miloša u Kneževini Srbiji. Ove teritorije pripadale su Osmanskom carstvu pre toga u kome su Rumuni (Vlasi) slobodno ispoljavali svoja lična imena na maternjem rumunskom jeziku. Međutim, Hatišerifom iz 1833 godine, sultan je priznao svetovnu i crkvenu vlast Kneževine Srbije nad teritorijama gde su živeli Vlasi (Rumuni).
Asimilacija posrbljavanjem ličnih imena Rumuna (Vlaha) sprovedena je od strane srpskih sveštenika tako što su rumunskim (vlaškim) bebama prilikom krštavanja dodeljivali srpska imena umesto rumunskih. Prezimena su preinačili u srpska tako što su dodavali OV- i/ili – IĆ na očeva lična imena.
Često su jednostavno prevodili lična imena i prezimena. Primeri: FLorika, Florea i Florović postalo je Cvetana, Cvetan, Cvetko, Cvetković.
Crkva je na taj način sprovodila nasilnu asimilaciju Vlaha (Rumuna) tokom 19 i prve polovine 20. veka!
Tragičan primer i dokaz je selo Ranovac, opština Petrovac na Mlavi. Upoređivanjem dva popisa, prvi iz 1827. a drugi iz 1863. jasno se vidi posrbljivanje Rumuna u ogromnim razmerama.
Ovaj proces i dan danas traje, ali ne samo pod uticajem crkve već i putem rpovesete, medija (radijo, televizija, štampa).
U nastavku svoje knjige prof. Gacović citira popise stanovništva na stotine strana. Tu se jasno vidi kako Rumuni usled stravične asimilacije (pogotovo nakon Drugog svetskog rata) vremenom postali Vlasi i Srbi!
To su posledice nacionalističke politike srpskih vlasti. Cilj je izbrisati vezu Rumuna (Vlaha) u Srbiji sa maticom Rumunijom. Vlasi kao “poseban nacionalni identitet” je dozvoljeno a Vlasi kao Srbi je najpoželjnije iz ugla srpske dražve.
Vlaška magija
Uvod u vlašku magiju
Vlaška magija je često ono što najviše zanima naše susede. I to onaj praktični deo.
Poput: šta je vlaška magija? Radi li? Kako da dođem do nekoga ko se time bavi?
Ispred kuća poznatih vlaških baka vračara, često se čeka satima na red.
No nažalost takvih je sve manje kao posledica stravične asimilacije a nekada i ismejavanja Vlaha od strane većinskog stanovništva.
Na internetu, po knjigama i vestima – more je informacija, polu-informacija i laži na ovu temu.
Vlaška magija deo je izuetnog bogatog kulturnog nasleđa. Pokušati sve to zapisati i objasniti znači ozbiljan naučni rad i tomove knjiga.
Malo je stručnih i pozvanih ljudi koji zaista razumeju šta ona zapravo pretstavlja i mogu obraditi ovu temu na pravi način.
Srećni smo što imamo našeg profesora Slavoljuba Gacovića koji trenutno radi na tome.
Kada njegovi radovi ugledaju svetlost dana, jugoslovenska javnost će po prvi put moći da uvidi svu duhovnu dubinu koja stoji iza rituala vlaške magije.
Senzacionalistički mediji će, nadamo se, prestati sa prikazivanjem vlaške magije kao nečega bizarnog i primitivnog, kako stvari neupućenom posmatraču i deluju.
Poreklo vlaške magije
Vlaška magija, verovanja, običaji i kultura deo su pre-hrišćanskog i poljoprivrednog pogleda na svet.
To je svetonadzor seoske zajednice koja duboko poštuje prirodu i živi u skladu sa njom.
Čovek je aktivni učesnik u kružnim procesima prirode – smrt i rađanje, svetlo i tama, plodnost i jalovost, leto i zima, zdravlje i bolest, radost i tuga itd.
Zato su mnogi rumunski/vlaški rituali usmereni na rano jutro, izlazak Sunca kada čovek ritualima aktivno pomaže Suncu da izađe i time su sile dobra pobedile i dan može da počne, život se nastavlja.
Sa druge strane, čovek se aktivno (magijski) bori protiv sila tame, jalovosti, smrti tako što “tera” navedeno putem zvuka, ritualne vode, jedenjem ritualne hrane, pomirenjem, tolerancijom i plesom.
Razvoj Hrišćanstva (od 4.stoleća n.e.) doneo je drugačiji svetonadzor, gde se stiče utisak da je zemlja tj priroda data u vlasništvo čoveku da njome upravlja (vidi prvu stranicu Biblije). Naglasak se pomerio na crkvena učenja i moral. I svet se ne posmatra više kružno već linearno – nakon smrti, nema ponovnog rađanja već čovek biva nagrađen ili kažnjen za svoja dela u ovom životu.
Za razliku od Zapadne Evrope gde je proganjanje pre-hrišćanskih verovanja bilo rigorozno, na teritorijama istočne Evrope, ovakva verovanja su preživela u mnogo većoj meri.
Tek sada, kada razumemo kontekst u kojem je vlaska magija nastajala možemo se podrobnije pozabaviti njome.
Nažalost, već preko 70 godina, vlaška (rumunska) magija u istočnoj Srbiji se gubi pred našim očima.
Današnji svet gleda na prirodu kao resurs koji treba eskplatisati za profit, sve više ljudi živi u gradovima i time gubi vezu za prirodom.
Kada takav današnji čovek površno posmatra ovakve drevne prakse, one mu deluju čudno, mistično, “primitivno”.
S druge strane, vidimo da ljudi i dan danas imaju neku vrstu strahopoštovanja prema ovom drevnom znanju. Ljudi iz cele Jugoslavije dolaze u istočnu Srbiju kod naših baka, tražeći od njih savet i pomoć po životnim pitanjima (ljubav, posao, porodica, novac itd).
Radimo na posebnoj stranici koja će u detalje obraditi vlašku magiju.
Vlaški jezik
Šta je „vlaški“ jezik?
Vlaški jezik je popularni srpski naziv za govor rumunskog jezika kojim, kao svojim maternjim jezikom, govore Vlasi istočne Srbije. (Paun Es Durlić)
Dakle vlaški jezik je spoljašnji (jugoslovenski) naziv a rumunski jezik (limba românescă, rumëńeșće) unutrašnji naziv samih govornika.
Kao što navodi prof. Gacović, više naziva za jedan isti jezik, pojava je i kod drugih naroda:
Npr. nemački jezik (Deutsch) koji ima sledeće ekvivalente: allemand (među Francuzima), German (među Latinima, Tedesco (među Italijanima), Nemački (među Jugoslovenima) itd.
Sve su to različiti nazivi jednog jezika, jednog naroda.
Dijalekti vlaškog (rumunskog) jezika
Rumuni (Vlasi) istočne Srbije govore dva poddijalekta rumunskog jezika.
Prvi je banatski poddijalekat koji govore Vlasi Ungurijani (asocijacija na mađarsku i Banat) koji su se pre oko 300 godina doselili iz Banata. Oni su zapravo isto što i Rumuni u Banatu (koji se prostire kroz Srbiju i Rumuniju).
Drugi je oltensko-muntenski poddijalekat rumunskog jezika kojim govore Vlasi Carani.
Ovo zaključujemo na osnovu mišljenja brojnih naučnika koji se bave izučavanjem jezika Rumuna (Vlaha) istočne Srbije.
Vlaški jezik – zaboravljen od književnog rumunskog
Moderni književni rumunski jezik je formiran tokom 19. veka na bazi dva narečija (dijalekta) koji se nalaze u južnoj Rumuniji.
Na sledećoj slici ta narečja prikazana su plavom bojom.
Pored ovih dijalekata iz južne Rumunije, tada su u književni rumunski ubačene mnoge reči iz drugih romanskih jezika (francuski, italijanski, španski) dok su izbačene mnogo slovenske reči.
Ceo taj proces reforme rumunskog jezika nije ni zahvatio Rumune (Vlahe) istočne Srbije.
Upravo zbog toga, Rumunima (Vlasima) istočne Srbije mnogi neologizmi književnog rumunskog jezika predstavljajju problem u razumevanju, koji se može čuti na radio televizijskim stanicama Rumunije.
Ali se zato dobro razumeju sa seoskim stanovništvom Rumunije koje u svakodnevnom govoru upotrebljava banatski i olentsko-muntenski poddijalekat – kao i Vlasi.
Nakon što su ostali van tokova modernog književnog rumunskog, generacije rođene krajem 20. i početkom 21. veka, usled asimilacije, bivaju učeni srpskom jeziku jer je njihove roditelje “sramota” učiti ih vlaškom/rumunskom.
Takođe, takav srpski jezik je takođe rudimentalan.
Zato većinskom Jugoslovenskim narodima Vlasi izgledaju “priglupi” kada svoje misli pokušavaju izraziri bilo na “vlaškom” bilo na srpsko-hrvatskom jeziku.
Dakle mnogštvo njih je svakodnevno bilo prinuđeno da koristi ova dva jezika koji manje-više podjednako slabo govore. “Vlaški” zbog nerazvijenosti a srpski jer su ga u predškolskom uzrastu najščešće pogrešno (na)učili od roditelja. Ovo je rezultiralo u okrnjenom znanju oba jezika.
Zbog svega ovoga, Rumuni (Vlasi) istočne Srbije su veoma često bili ismevani u društvu i zato se na njih najčešće gledalo kao na građane drugog reda, iako su podjednako podnosili žrtve kao i Srbi, u svim svetskim i balkanskim ratovima.
Učenje vlaškog (rumunskog)
Za očuvanje i učenje vlaškog tj rumunskog jezika istočne Srbije preporučujemo fascinantan projekat etnologa gospodina Pauna Es Durlića.
Tamo možete naći potpuni vlaški rečnik, abecedu, izgovor, izreke, verovanja, bajalice, običaje.
Kliknite OVDE.
Druga mogućnost, pričajte vlaški sa svojim starijima.
Što se tiče modernog rumunskog književnog jezika, za one koji znaju engleski preporučujemo školu jezika iz Rumunije po imenu Rolang.
Tamo možete naći razne kurseve rumunskog, početne i napredne.
Kursevi se trenutno održavaju samo preko interneta.
Škola takođe poseduje prostorije u Bukureštu gde se organizuju časovi (trenutno ne).
Možete kupiti online udžbenik rumunskog u audio snimke od njih po ceni od 40 eur i samostalno učiti.
Za sve detalje, kontaktirajte izravno Rolang školu OVDE.
Vlasi – kultura i vera
Vlaška(rumunska) kultura naših prostora svojevrsno je blago ovih prostora.
Predstavlja uvid u prastare običaje i verovanja Rimljana, naroda koje su pokorili, naroda sa kojima su dolazili u dodir. Sličnosti postoje čak i sa Vedskom kulturom drevne Indije.
Sakupljanje i obrada građe trenutno je u toku.
Kao mali uvid u bogatstvo vlaške kulture (koja se u ogromnoj meri razlikuje od srpske) pogledajte sledeće YouTube kanale:
Formalno, Vlasi kao i ostali Rumuni, pripadaju Pravoslavnom hrišćanstvu, slave slavu, idu u crkvu, pričešćuju se, poste, poštuju svece i crveno slovo kao neradne dane.
Spisak Rumunskih pravoslavnih crkava u Istočnoj Srbiji (bez Vojvodine):
Negotin, Malajnica, Bor, Dubočka, Busur, Bobovo, Isakovo, Gornjane, Osnić, Boljevac
Klikom na ovu VEZU otvoriće vam se Google Mapa tako da možete lako sesti u kola i posetiti crkvu koju želite.
Pored pravoslavnog Hrišćanstva, Vlasi (Rumuni), pridržavaju se svojih prastarih običaja koji samo veštom poznavaocu ukazuju na duboku duhovnost, onu koja je mnogo starija od dolaska Hrišćanstva na Balkan. To kulturno nasleđe se trenutno obrađuje i obavestićemo vas blagovremeno.
Izgledi za opstanak Vlaha (Rumuna) istočne Srbije
Kako bismo razumeli desetkovanje Vlaha (Rumuna) istočne Srbije, moramo razumeti sveobuhvatnu politiku srpskih vlasti u prethodnih 200 godina.
Kao što prof. Slavoljub Gacović navodi : “Agresivna asimilaciona politika nad celokupnim rumunskim (vlaškim) narodom istočne Srbije prožimala je putem ideološke represije rad svih ustanova srpskog društva. Represija je sprovođena od strane autoritativnih i parlamentarnih srpskih vlasti od vremena Prvog srpskog ustanka do dan danas”. Kako to uočava Nenad Dimitrijević sa Central European University iz Budimpešte, “ Mi (u Srbiji) nemamo tradiciju vladavine prava, odnosno kulturu života pod bezličnim autoritetom apstraktnih pravnih normi – mi imamo tradiciju pokoravanja gospodarima”.
Posrbljavanje i asimilacija je nametnuta kao imperativ putem vaspitanja u porodici etničkim stereotipima i predrasudama o Rumunima (Vlasima) istočne Srbije. Pritom srpsko društvo uglavnom ne preispituje sopstvene mitove o “srpskoj slavi, veličini i izuzetnosti” pa čak i kada ovi mitovi dovedu do katastrofa koje smo doživeli devedesetih.
Nakon što razumemo opštu klimu, navodimo razloge koji su dodatno doprineli zatiranju vlaškog identiteta i predlažemo šta treba preuzeti.
Uzroci:
- Vekovni pritisak asimilacije od strane srpske države i pravoslavne crkve putem škole, sredstva informisanja, vlaškog nacionalnog saveta (aparat u rukama države za stvaranje „posebnog“ vlaškog naroda.)
- Nemogućnost ostvarivanja zakonskih prava kao nacionalna manjina:
- zastupljenost svog jezika u školama, televiziji, radio stanicama
- službena upotreba jezika
- javno obaveštavanje na jezicima nacionalnih manjina
- pravo saradnje sa sunarodnicima u zemlji i u inostranstvu (Rumunija)
- učešće u organima vlasti
- Ratovi i privredne prilike u Srbiji koje su izazvale selidbu u veće gradove (“gde je sramota biti Vlah (Rumun”) ili inostranstvo. Poslednično, nerazvijenost seoskih opština u kojima Vlasi žive
- Opšti proces industralizacije koji je smanjio značaj sela, bastiona rumunske kulture
- Podeljenost vlaške zajednice
- po pitanju identiteta – ko su Vlasi? Rumuni/Vlasi/Srbi?
- delovanje nacionalnog saveta Vlaha u cilju asimilacionih interesa srpskih vlasti
Šta preduzeti:
- Pod hitno prestati sa pritiskom asimilacije,tražiti zaštitu prava rumunske nacionalne manjine pred međunarodnim telima
- Sprovesti u delo sva zakonska prava nacionalnih manjina
- Ozbiljna ulaganja u sela sa vlaškom većinom i povezivanje sa Rumunijom kulturno i privredno, na obostranu korist
- Stvaranje uslova za profitabilno bavljenje poljoprivredom
- Izbor novog vlaškog nacionalnog saveta, u slučaju da se ništa tu ne promeni suštinski, pojačati napore i delovati van njega
O svemu navedenom, Rumunija je upoznata, koja je dala nagoveštaje da će blokirati put Srbije u EU dok pitanje Rumuna (Vlaha) u Srbije ne bude rešeno u skladu sa tekovinama 21.veka.
Doprinesi
Sav trud uložen u ovu stranicu ima samo jedan cilj – konkretna pomoć očuvanju vlaškog (rumunskog) identiteta.
Kada bismo stanje vlaške zajednice danas predstavili nekom našem pretku koji je prešao Dunav pre par vekova, verovatno nam ne bi verovao.
Ali bi sigurno bili ponosni da i dan danas postoje ljudi koji su živote posvetili očuvanju našeg nasleđa.
Oni svakodnevno rade na tome, to nije njihov posao, već život.
Predstavljamo vam neke od najistaknutijih članova naše zajednice.
Svaki od njih aktivan je u svojoj oblasti – akademija, duhovnost, politika.
Klikom na ikonicu (facebook ili email) možete otvoriti njihove profile, upoznati čime se bave i pratiti njihov rad.
Možete doprineti na dva načina – novcem ili radom
Ovo su ljudi i organizacije koje možete pomoći:
Akademija - Prof. Dr Slavoljub Gacović
Profesor Gacović svoj život je posvetio izučavanju rumunske istorije i to pogotovo Rumuna Timočkog kraja (Vlaha).
Autor je na desetine knjiga i naučnih radova. Svoj rad ovekovečio je na desetine hiljada strana.
Nosilac je najviših državnih priznanja države Rumunije.
Iako je toliko ostavio iza sebe, i sada već u penziji, "naš Gacović" i dan danas danonoćno radi na izučavanju vlaškog (rumunskog) nasleđa.
Sledeća tema na redu je zagrobna kultura našeg naroda, magija i još mnogo čega.
Etnolozi, antropolozi, istoričari, lingvističari, kulturolozi koji žele obraditi neku temu ili pomoći profesoru, mogu se javiti mejlom na [email protected] ili na telefon +381603441584
Takođe, dobrodošli su svi oni koji žele novčano pomoći objavljivanje profesorovih radova.
Duhovnost - Vikar Timočki Bojan Aleksandrović
Parinte Bojan divan je čovek koji brine o duhovnosti i identitetu našeg naroda.
Rešio je da u svoj selu Malajnica podigne crkve gde će narod moći da služa liturgiju na maternjem jeziku.
Zbog toga je suočava sa problemima u radu od strane SPC i države.
Služi u Malajnici i Negotinu. Manastirsko imanje u Malajnici možete posetiti redovno ili tokom nedeljne i praznične službe (tačna adresa).
Donacije parohiji Rumunske Pravoslavne crkve:
Iz inostranstva:
Parohia Ortodoxă Română din Mălainița și Remesiana
Cont în lei: RO68RNCB0179163920680001
Cont în euro: RO41RNCB0179163920680002
Banca Comercială Română
Iz Srbije
Trenutno rešenje - postnet uplatnica
Bojan Aleksandrović
Manastir Malajnica
19303 Štubik
Tel: 0638157209
Politika - g. Predrag Balašević predsednik Vlaške narodne stranke
Etnolog - Paun Es Durlić
Gospodin Durlić je diplomirani etnolog i kustos muzeja u Majdanpeku.
Neumoran je u sakupljanju narodnih predanja naših starih. Tvorac je vlaškog rečnika.
Za potpuni uvid u rad posetite njegovu internet stranicu (klik).
Za bilo kakav doprinos, bilo radom bilo finansijski u objavljivanju radova, javite se putem mejla paun.durlic@gmail.com
OSTALE ORGANIZACIJE VLAŠKE/RUMUNSKE NACIONALNE MANJINE U SRBIJI
- Udruženje roditelja dece koja žele da uče rumunski jezik - mob:+381(0)69675177 [email protected]
- Ariadnae Filum - mob: +381(0)604854900, [email protected] kao i Facebook
- Organizacioni odbor festivala “Joc Românesc” - Žikovica - mob:+381(0)69675177 [email protected]
- Društvo Rumuna/Vlaha "Traian" - tel: +381(0)3024969, e-mail: [email protected]
- Rumunski Pravoslavni Protoprezviterat Priobalne Dakije (Dacia Ripensis) - mob: +381(0)638157209, [email protected]
- Društvo pravoslavnih žena „Sveta Maksima“ - mob: +381(0)604446204 [email protected]
- Odbor za ljudska prava Negotin CHRIS-mreža - mob: +381(0)416592 [email protected]
Komentari
Ostanite u toku
Unesite svoj email i ostanite u toku sa najbitnijim dešavanjima:
Pridružite se Viber grupi:
Napokon se neko setio da iznese na svetlo dana istinu o Vlasima. Jako koristan članak jer tera na razmišljanje a uvek će biti onih koji će tvrditi da Vlasi nisu Rumuni nego su Vlasi, čisto na osnovu svojih osećanja i 1% obrazovanja.
Radujem se knjigama prof. Slavoljuba Gacovića!
Srbin sam iz Rumunije. Generacije starijih Srba u mom selu (koji se nalazi u Tamiškoj županiji) nazivale su Rumune „Vlasima“. Danas ih ima malo , jer je većina njih umrla, a mi, mlađi , taj termin više ne koristimo (veći onaj standardni – „Rumuni“).
Nažalost, ne poznajem nikakav pisan dokaz gde bi se to „zvanično“ moglo potvrditi (monografije, članci iz novina, itd).
Napisao sam to i ovde :
https://en.wikipedia.org/wiki/Talk:Vlachs_of_Serbia
Kao dokaz o mojoj tvrdnji , neko je dodao delo Dositeja Obradovića, koji je rođen i za vreme svog detinjstva živeo na teritoriji današnje Rumunije i gde govori o Rumunima kao „Vlasima“, ali autor članka o Vlasima na engleskoj Vikipediji odbija da to u članku doda,
a način kojim on opravdava svoje odbijanje je van svake pameti.
Hvala ti na ovom podatku iz prve ruke.
Kao što i sami naglašavate, doseljavanje stanovnika sa teritorije današnje Rumunije počinje u 17 veku, a nastanak veštačke tvorevine se dešava tek krajem 19 veka (1859).
Dakle ili se doseljavaju vlasi ili moldavci, ali nikako rumuni.
To bi u prevodu značilo da su jugosloveni pre 1918 počeli iseljavanje u Americi, iako znamo da ni pre a ni posle pomenute godine takva etnička grupa nije postojala.
Nije bitno kad koji narod dobija „zvanično“ ime (preciznije je reći „najnovije ime“ jer se imena kao etikete stalno menjaju kroz povest).
Zato se gleda jezik kultura običaji i genetika naroda. Po svim tim kriterijumima narod koji danas u Srbiji/Jugoslaviji zovu Vlasi propada istom narodu koje danas zovemo Rumuni, ma kako se zvali u prošlosti.
Mislim da je ovaj ceo narativ pogrešan. Pošto znam kako se do njega došlo u međuvremenu su se pojavili novi podaci, koji nisu (iako neverovatno) bili poznati kada je stvoren ovaj narativ. Pri ovome mislim da se nisu znali rezultati popisa od 1866. do 1931.godine, I da je uvek korišćen naziv Vlasi. Od svog cuda niko nije istrazivao po arhivama gde je mogao da za 5 min shvati da je do 1945.godine u crkvene matične knjige upisivana nacionalnost Rumun amazing baš svima do jednog. Vlah je bio naziv koji se nigde zvanično nije upotrebljavao (online arhive su pune dokumenata u kojima državna administracija koristi naziv Rumuni)
Na sramotu onih koji su kreatori ovog narativa , ovo nije bilo poznato tj.nije bila poznata Ključna činjenica da su Vlasi tvorevina komunističkih vlasti I etničkog inženjeringa.
Osnova definicije oko koje treba da se dalje razvija narrative je
„Vlasi je naziv koji je posle 1945.godine nametnut Rumunima u Srbiji, koji su kao Rumuni bili smatrani u svoj statistici Kneževine, Kraljevine Srbije I Jugoslovavije, kao takvi bili upisivani u crkvene matične knjige, navođeni u svim javnim dokumentima i naučnoj literaturi, kao da su im na Versajskoj Konferenciji kao Rumunima data ista prava kao Srbima u Rumuniji“.
Ovo je samo početna definicija na osnovu koje bi trebalo da se promeni (spreman sam da pomognem) ostatak narativa.